Author :
Abstract
Hacamat risalesinin müellifi, Osmanlı dönemi alimlerinden Eskişehirli Osman b. Musa’dır. Ancak hakkında detaylı bir bilgiye ulaşılamamıştır. Bir mukaddime ve üç bâbdan oluşan risale, hacimce küçük olmasına rağmen ihtiva ettiği bilgi ve hadis kullanımı bakımından oldukça zengin bir içeriğe sahiptir. Mukaddimede hacamatın tarifi, fasd ile arasındaki fark ve hacamat yaptıracak kişinin uyması gereken kurallar ele alınmıştır. Birinci bâbda hacamat yaptırmak için zararlı olan günler, ikinci bâbda fayda ve fazileti üçüncü bâbda ise hacamatın mahalleri ve faydalı olan günler açıklanmıştır. Müellif, konuyu ele alırken büyük ölçüde hadislere dayanmaktadır. Özellikle hacamatın fayda ve fazileti meselesinde bu durum daha bariz görülmektedir. Kullanılan hadisler, bazen musannif ismi, bazen sahabi râvi adı zikredilerek nakledilmekte bazen de ikisi de belirtilmeden “bir rivayette böyledir” şeklinde verilmektedir. Rivayetlerin sıhhati hakkında ise herhangi bir açıklama bulunmamaktadır. Hadisler genel olarak kütüb-i sitteden seçilmiş olup muteber kaynaklarda yer almayan bazı zayıf rivayetler de vardır. Ayrıca müellifin, özgün yanları olmakla birlikte, Ali el-Kârî’nin Şemâil şerhi olan Cem’u’l-Vesâil fi Şerhi’ş-Şemâil isimli eserden faydalandığı anlaşılmaktadır.
Keywords
Abstract
Treatise of Hijama’s author is Osman b. Musa Eskişehrî who is one of the scholar in the period of Ottoman Empire. However, it cannot available detailed information about his life. Although small in dimension, treatise that included an introduction and three chapter (bâb) is quite fertile in point of the information it contains and use of tradition. In the introduction, it is discussed definition of hijama and difference of between hijama and fasd and rules must be followed by the person who will be hijama. It is explained the days that are harmful to make hijama in the first chapter (bâb) and its benefits and virtues in the second chapter and body organs that will be made hijama and the days that useful in the third chapter. The author has largely based on traditions when studying the subject. Especially, this situation is seen clearly about the benefit and virtue of hijama. The traditions used, it is narrated sometimes by collector name sometimes by mentioning the Companion name sometimes also both without mention “in a transmission is like this”. There is no explanation about reliability of traditions. Generally, traditions are chosen from al-Kutub al-Sittah however, there are also some weak traditions those not in reliable books. Besides, although the author has original aspects, it is understood that he utilized book of Ali al-Kârî called Cem’u’l-Vesâil fi Şerhi’ş-Şemâil, which is the Şemâil commentary.
Keywords
- Abdurrezzâk, Ebu Bekir b. Hemmâm es-San’ânî (v. 211), Musannef, Thk. Habîbu’r- Rahman el-A’zamî, el Mektebetü’l-İslamî, Beyrut 1983,
- Ahmed b. Hanbel, Müsned, Thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Dâru’l-Hadis, Kahire, 1995.
- Beyhakî, Ebubekir Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali el-Beyhakî (v. 458), Sünenü’l-Kübra, Thk. Muhammed Abdulkadir Ata, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
- Bezzâr, Ebubekir Ahmed b. Amr b. Abdulhâlık el-Atekî el-Bezzâr (v. 292), Müsnedü’l- Bezzâr, Thk. Âdil b. Saʽd, Mektebetü’l-Ulum ve’l-Hikem, Medine, 2006.
- Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmaîl el-Cu’fî el-Buhârî (v. 256), el-Câmiu’s- Sahîh, Dâru’s-Selâm, Riyad 1999.
- Dârimî, Ebu Muhammed Abdullah b. Abdurrahmân b. Behrâm ed- Dârimî es-Semerkandî (v. 255), Sünen, Thk. Hüseyin Selim Esed ed-Dârânî, Dâru’l-Muğnî, Riyad, 2000.
- Deylemî, Ebu Şuca’ Şîrûye b. Şehredâr b. Şîrûye ed-Deylemî (v. 509), el-Firdevs bi Me’suri’l-Hitâb, Thk. Es-Saîd b. Besyûnî Za’lûl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986.
- Ebû Dâvûd et-Tayâlisî, Süleyman b. Dâvûd el-Cârûd (v. 204), Müsned, Thk. Muhammed Abdu’l-Muhsin et-Türkî, Dâru Hicr, İmbâbe, 1999.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî (v. 275), el-Merâsîl, Thk. Abdulazîz İzzeddin es-Seyrevân, Dâru’l-Kalem, Beyrut, 1986.
- _______, Sünen, Thk. Şuayb el-Arnaût ve Muhammed Kâmil Karabelli, Dâru’r-Risaleti’l- Alemiyye, Dimeşk, 2009.
- Ebu Nuaym, Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshâk el-İsfehânî (v. 430), et-Tıbbu’n- Nebevî, Thk. Mustafa Hıdır Dönmez et-Türkî, Dâru İbn Hazm, Beyrut, 2006.
- Ebû Yaʽlâ, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ el-Mevsılî (v. 307), Müsned, Thk. Hüseyin Selim Esed, Dâru’s-Sekâfeti’l-Arabiyye, Beyrut, 1992.
- http://yazmalardtcf.ankara.edu.tr/yazmaeser.php?genel=hacamat&basitAra=1&karakterEsl emesi=1&siralama=eserAdi&yetki=Normal&id=10594, (25.05.2020).
- Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah (v. 405), el-Müstedrek ala’s- Sahîhayn, Thk. Mustafa Abdulkâdir Atâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1990. (Zehebî’nin Telhîs’i ile birlikte).
- İbn Ebî Hâtim, Ebu Muhammed Abdurrahmân b. Ebî Hâtim Muhammed b. İdris er-Râzî (v. 327), Kitâbu’l-İlel, Thk. Saʽd b. Abdullah el-Humeyyid ve Hâlid b. Abdurrahmân el-Cüreysî, Mektebetü’l-Melik Fahd, Riyad, 2006.
- İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe el-Absî el-Kûfî (v. 235), Musannef, Thk. Muhammed Avvâme, Şeriketü Dâri’l-Kıble, Cidde 2010.
- İbn Hacer el-Heytemî, Şihâbuddin Ahmed b. Hacer el-Heytemî (v. 974), Eşrefü’l-Vesâil ila Fehmi’ş-Şemâil, Thk. Ebu’l-Fevâris Ahmed b. Ferid el-Mezîrî, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
- İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd b. Mâce el-Kazvînî (v. 273), Sünen, Thk. Sâlih b. Abdulaziz b. Muhammed b. İbrahim, Dâru’s-Selâm, Riyad, 1999.
- İbn Saʽd, Muhammed b. Saʽd b. Menî’ ez-Zührî (v. 230), Kitabu’t-Tabakâti’l-Kebîr, Thk. Ali Muhammed Ömer, Mektebetü’l-Hâncî, Kahire, 2001.
- _______, Kitâbu’l-Mevzuât, Thk. Abdurrahmân Muhammed Osman, Nâşir: Muhammed Abdu’l-Muhsin, el-Mektebetü’s-Selefiyye, Medine, 1968.
- Karlığa, H. Bekir, “Muhammed b. Mübârekşah”, DİA, (559-560), İstanbul, 2005.
- Maʽmer b. Râşid, el-Ezdî (v. 153), Kitabu’l-Câmi’, Thk. Habîbu’r-Rahman el-A’zamî, el- Mektebetü’l-İslamî, Beyrut, 1983.
- Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî (v. 261), el-Câmiu’s- Sahîh, Thk. Halîl b. Me’mun Şîhâ, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 2010.
- Nesâî, Ebu Abdurrahmân Ahmed b. Şuayb en-Nesâî, Kitâbu’s-Süneni’l-Kübrâ, Thk. Hasan Abdu’l-Mun’im Şelebî, Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 2001.
- Sami, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, Şifa Yayınları, İstanbul, 2016.
- Tekiner, Halil, “Eskişehirli Osman İbn Musa’nın Risâle-i Hacâmat (1860, 1883) Adlı Kitabı Üzerine Bir İnceleme”, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 2014, (49-49).
- Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevra b. Musa et-Tirmizî (v. 279), Sünen,Thk. Sâlih b. Abdulaziz b. Muhammed b. İbrahim, Dâru’s-Selâm, Riyad 1999.
