MANEVİ DANIŞMANLIKTA BİBLİYOTERAPİ UYGULAMA ÖRNEĞİ: BİBLİYOTERAPİNİN ALGILANAN STRES VE DİNİ BAŞA ÇIKMA ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Author :
Abstract
Bu araştırmanın amacı, manevi metinlerle yapılandırılmış bibliyoterapinin algılanan stres ve dini başa çıkma üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Araştırmada; deney ve kontrol gruplu, ön test ve son test ölçümlü deneysel bir desen kullanılmıştır. Araştırmaya 24’ü deney ve 24’ü kontrol grubunda olmak üzere toplamda 48 kadın katlmıştır. Deney grubuna on iki oturumlu, manevi metinlerle yapılandırılmış bibliyoterapi uygulanmıştır. Bu süreçte, kontrol grubuna herhangi bir işlem yapılmamıştır. Deney ve kontrol grubuna uygulama öncesi ve sonrasında Algılanan Stres ve Dini Başa Çıkma ölçekleri uygulanmıştır. Araş- tırma bulgularına göre deney grubunun algılanan stres düzeyi, kontrol grubuna göre anlamlı bir şekilde düşmüştür. Deney grubunun olumlu dini başa çıkma düzeyi kontrol grubuna göre anlamlı bir şekilde yükselmiş ve olumsuz dini başa çıkma düzeyi kontrol grubuna göre anlamlı bir şekilde azalmıştr. Deney grubunda, algılanan stres ve olumlu dini başa çıkma ölçekleri arasında negatf yönlü bir ilişki bulunurken algılanan stres ve olumsuz dini başa çıkma arasında pozitif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre manevi metinlerle yapılandırılmış bibliyoterapinin etkili olduğu söylenebilir.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to discover the impact of bibliotherapy with spiritual structured text on perceptual stress and religious coping. While carrying out this research, experimental and control groups, pre-test and post-test experimental paterns were used for measurement. In the reasearch, 24 experimental group and 24 control group total of 48 women partcipated. To the experimental group with twelve-sessions, bibliotherapy was applied using spiritual texts. During this process, no acton have been taken in the control group. Before and afer the applicaton to experimental and control groups Perceptual Stress and Religious Coping were applied. According to the fndings of the perceived stress level of the experimental group, compared to control group signifcantly decreased. Positve religious coping levels of the experimental group than the control group signifcantly increased and negatve religious coping levels signifcantly decreased compared to control group. In the experimental group, a negatve relatonship found between perceived stress and positve religious coping scale whereas a positve relatonship between perceived stress and negatve religious coping. According to the research results bibliotherapy with spiritual structured text is quite effectve.
Keywords
- (**) Bu makale, 2014 yılında Prof. Dr. Öznur Özdoğan danışmanlığında tamamlanan ve Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri (Din Psikolojisi) Anabilim Dalı’na sunulan “Manevi Danışmanlıkta Bibliyoterapi Tekniği ve Uygulanması” adlı doktora tezinden üretilmiştir. Kaynaklar
- Aiex, N. K. (1993). Bibliotherapy. ERIC Digest. (ERIC Document Reproduction Service No. ED357333).
- Aracı, U. (2007). Sûfî Hikâyelerinin Kullanıldığı, Bilişsel-Davranışçı Yaklaşımla Bütünleştirilmiş Biblioterapinin İşlevsel Olmayan Düşünceler ve Kendini Gerçekleştirme Üzerindeki Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Altay, G. (1969). “Bibliyoterapi ve Kütüphaneciler”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, C.18, S. 4, s. 241-243.
- Atalay, M. (2011). Dinsel Metin Okuyarak Psikolojik Zorluklarla Başa Çıkmak: Bibliyoterapinin Kapsamını Genişletmek. Ekev Akademi Dergisi, S. 48, s. 23-52.
- Ayten, A. (2012), Tanrı'ya Sığınmak (Dini Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma). İs- tanbul: İz.
- Baysal, J. (1991). Kitap ve Kütüphane Tarihine Giriş. İstanbul: Türk Kütüphanecileri Derneği İstanbul Şubesi.
- Bibliotherapy. Fact Sheet (1982). Urbana, IL: ERIC Clearinghouse on Reading and Communica- tion Skills. [ED 234 338].
- Buhârî, Muhammed b. İsmail. (1979). el- Câmi‘u’s-Sahîh. İstanbulI-VIII.
- Bulut, S. (2010a). “Yetişkinlerle Yapılan Psikolojik Danışmada Bibliyoterapi (Okuma Yoluyla Sa- ğaltım) Yönteminin Kullanılması”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, C. 4, S. 33, s. 46-56.
- Bulut, S. (2010b). “Bibliyoterapi Yönteminin Okullarda Psikolojik Danışmanlar ve Öğretmenler Tarafından Kullanılması”. Elektronik Sosyal Bilimler dergisi, C. 9, S.34, s.17-31.
- Burns, D. (2013). İyi Hissetmek. (Çev. Tuncer, E., Mestçioğlu, Ö., Atak, İ. E., Acar, G.). İstanbul: Psikonet. (İlk Baskı 1980).
- Briggs C. A., Pehrsson, D. E. (2008). “Use of Bibliotherapy in the Treatment of Grief and Loss: A Guide to Current Counseling Practices”, AdultsPan Journal, C. 7, S. 1, s. 32-42
- Cook, K. E., Earles-Vollrath, T., & Ganz, J. B. (2006). “Bibliotherapy”. Intervention In School And Clinic. C. 42, S.2, s.91-100. doi:10.1177/10534512060420020801.
- Cornett, C. E& Cornett, C. F. (1980). “Bibliotherapy : The Right Book At The Right Time”, Bloomington, Ind: Phi Delta Kappa Educational Foundation.
- Çetiner, B. (2004). “Mesel”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 29, s. 299-301. I- XLIV.
- Emerick, L. L. (1966). “Bibliotherapy For Stutterers: Four Case Histories”. Quarterly Journal of Speech, C. 52, S. 1, s. 74-79. DOI:10.1080/00335636609382761
- Eryücel, S. (2013). Yaşam Olayları Ve Dini Başa Çıkma, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara.
- Eskin M., Harlak, H., Demirkıran F., Dereboy Ç. (2013). “Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi”. New/Yeni Symposium Journal. C. 51, S. 3, s. 132-140.
- Febbraro, A. R. G. (2005). “An Investigation Into the Effectiveness of Bibliotherapy and Minimal Contact Interventions in the Treatment of Panic Attacks”, Journal Of Clınıcal Psycho- logy, C. 61, S. 6, s. 763–779. Published online in Wiley InterScience (www.interscience. wiley.com). DOI: 10.1002/jclp.20097.
- Forgan, J. W. (2002). “Using Bibliotherapy to Teach Problem Solving”, Intervention In School And Clinic, C. 38, S. 2, s. 75–82.
- Gavigan K. W. & Kurtts S. (2011). “Using Children's and Young Adult Literature in Teaching Acceptance and Understanding of Individual Differences”, The Delta Kappa Gamma Bulletin, C.77, S. 2, s. 11-16. http://www.dkg.org/
- Gladding, S. T., Gladding, C. (1991). “The Abcs Of Bibliotherapy For School Counselors”. School Counselor, C. 39, S.1, s. 7-13.
- Grier, L., Nauman, A. (2006). “Bibliotherapy: Coping with Loss” Louisiana Libraries, C. 69, S. 2, s.12-20.
- Jalongo M. R. (1983). ‘Bibliotherapy: Literature to Promote Socioemotional Growth’, The Rea- ding Teacher, Vol. 36, No. 8 (Apr., 1983), pp. 796-803.
- Jones, Jami L. (2006). “A Closer Look at Bibliotherapy.” Young Adult Library Services, C. 5, S.
- Karaköse, Ş., Karaköse, R. (2011). Mevlana Ruhsal Terapiler. İstanbul: Yediveren.
- Kasapoğlu, A. (2004). “Kur’an’da Kıssa Terapisi Hz. Peygamberin Kıssalardan Terapi Amaçlı Yar- dım Alması”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 8, S.2, s. 69-80.
- Kılıç, E. (2010). Kur'an Okumanın Ergenlik Dönemi Bireyleri Üzerindeki Etkileri (Sakarya Ve İz- mit Kur'an Kursları Örneği). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya.
- Köse, A., Ayten A. (2012). Din Psikolojisi. İstanbul: Timaş.
- Kula, N. (2007). “Mesnevideki Bedensel Engelli Birey Örneklerinin Yer Aldığı Hikâyelerin Engel- lilerin Sorunlarıyla Baş etmesindeki Rolü”. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi Mevlana Özel Sayısı, S. 3, s. 171- 191.
- Kur’an-ı Kerim ve Meali. (2010). (11. Baskı). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
- McKenna G., Hevey D., Martin E. (2010). “Patients’ and Providers’ Perspectives on Bibliotherapy in Primary Care”, Clinical Psychology and Psychotherapy, C. 17, S. 6, s. 497–509. Published online 8 February 2010 in Wiley Online Library (wileyonlinelibrary.com). DOI: 10.1002/cpp.679.
- McCulliss D. (2012). “Bibliotherapy: Historical And Research Perspectives”, Journal of Poetry Therapy, C. 25, S. 1, s. 23-38.
- McMillen, P. S., Pehrsson D. E. (2004). “Bibliotherapy For Hospital Patients”, Journal of Hospital Librarianship, C. 4, S.1, s.73-81.
- Müslim. (1992). Sahih-i Müslim. İstanbul: Çağrı Yayınları.
- Naylor, V. E. vd. (2010). “Bibliotherapy as a Treatment for Depression in Primary Care”, Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, C. 17, S. 3, s. 258-271. DOI 10.1007/s10880010-9207-2
- Kilfedder, C. vd., (2010). “A Randomized Trial Of Face-To-Face Counselling Versus Telephone Counselling Versus Bibliotherapy For Occupational Stress”, Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice C. 83, S. 3, s. 223–242. The British Psychological Society, www.bpsjournals.co.uk DOI:10.1348/147608309X476348.
- Ouzts, D. T. (1991). “The Emergence of Bibliotherapy as a Discipline”, Reading Horizons, 31(3), 199-206. [EJ 421 220]
- Öncü, H. (2012). “Bibliyoterapi Yönteminin Okullarda Psikolojik Danışma ve Rehberlik Amacıyla Kullanılması”. TSA Dergisi, Yıl. 16, S.1, s.147-170.
- Öner, U. (1987). “Bibliyoterapi”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 20, S.1, s. 143-149. DOI: 10.1501/Egifak_0000001053.
- Öner, U., Yeşilyaprak, B. (2006). “Bibliyoterapi: Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programların- da Çocuk Edebiyatından Yararlanma”, II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler Kitabı (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi), Yayın No: 203, s. 559–565.
- Öner, U. (2007). “Bibliyoterapi”, Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 7, s. 133-149.
- Özdoğan, Ö. (2010). İsimsiz Hayatlar Manevi ve Psikolojik Yaklaşımla Arınma ve Öze Dönüş, (4. Baskı). Ankara: Özdenöze.
- Pardini, J., Scogin, F., Schriver, J., Domino, M., Wilson, D., & LaRocca, M. (2013, July 8). Efficacy and Process of Cognitive Bibliotherapy for the Treatment of Depression in Jail and Prison Inmates. Psychological Services. Advance online publication. doi: 10.1037/ a0033378
- Peseschkian Nossrat,Doğu Hikayeleriyle PsikoTerapi,1.Baskı,BeyazYay.1997
- Pesseckian, N. (2008). Doğu Hikâyeleriyle Psikoterapi. (3. Basım). (Çev:Fışıloğlu, H.) İstanbul: Beyaz
- Rapee, R. M., Abbott, M. J.& Lyneham, H. J. (2006). “Bibliotherapy for Children With Anxiety Disorders Using Written Materials for Parents: A Randomized Controlled Trial”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, C. 74, S. 3, s. 436–444. DOI: 10.1037/0022006X.74.3.436.
- Shechtman, Z. (2009). Treating Child and Adolescent Aggression Through Bibliotherapy. The Springer Series on Human Exceptionality. DOI:10.1007/978-0-387-09745-9_2.
- Tarhan, N. (2012). Mesnevi Terapi. (2. Baskı). İstanbul:Timaş.
- Tarhan, N. (2013). Yunus Terapi. (2.Baskı). İstanbul:Timaş.
- Tussing, H. L., Deborah M.S.W., Valantine. (2001). “Helping Adolescent Come with the Mental Ilness of a Parent Through Bibliotherapy”, Child and Adolescent Social Work Journal, C. 18, S. 6.
- Uçar, Ö. (1996), “Orta Öğretim Rehberlik Hizmetlerinde Edebiyat Eserlerinden Yararlanma”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- Van Lankveld, J. (1998). “Bibliotherapy İn The Treatment Of Sexual Dysfunctions: A Meta- Analysis.” Journal of Consulting and Clinical Psychology. C. 66, S. 4, s. 702-708. Vol 66(4), Aug 1998, 702-708.
- Yeşilyaprak, B. (2009). “Bibliyoterapi: Okuma İle Sağaltım”, Eğitim Sen Ankara Şubeleri Türkiye Yazarlar Sendikası Ankara Temsilciliği Çocuk ve Okuma Kültürü Sempozyumu, s. 122
- Yılmaz, E. B. (2002). Bibliyoterapinin, Aileleriyle Çatışma İçinde Olan Gençlerin Çatışma Düzeylerine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Yılmaz, M. (2014) “Bilgi İle İyileşme: Bibliyoterapi”, Türk Kütüphaneciliği, C. 28, S. 2, s.169-
- Yüksel, A. Ş. (2011). Psikoterapötik Bir Teknik Olarak Hikâye ile Tedavi: Mevlânâ'nın Mesnevî'si Örneği. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul.
