Author :
Abstract
Bir yorumlayıcı çerçeve olarak ortaya çıkışı Taylor ve Eisenstadt’la başlasa da, “çoklu moderniteler” olarak algılanabilecek Batı tarzı modernleşmeye yönelik tartışmalar, tavır alışlar ve ılımlı ya da radikal çözüm arayışlarının bundan daha eskiye gittiği söylenebilir. Tanzimat’la başlayan süreçle birlikte Batı tarzı modernleşmenin etkilerine maruz kalan Osmanlı toplumunda, modernleşme karşıtı ve taraftarı görüşler hem İslami kesimde ve hem de Batı yanlısı aydınlar arasında yoğun bir şekilde tartışılmıştır. Bu makalenin amacı Tanzimat’la başladığı iddia edilen Türk modernleşme tartışmalarının izleğini sürerken aynı zamanda çoklu modernleşme/modernite tartışmalarının Osmanlı toplumundaki iz düşümlerine işaret etmektir. Çoklu moderniteleri çağrıştıran konuların, 1800’lü yıllarda Osmanlı aydınları arasında adı konmamış bir biçimde de olsa ele alınması, toerinin nerede ortaya çıktığından bağımsız olarak, bugünkü tartışmaların temellerinin o dönemde atıldığının göstergesi olarak okunabilir.
Keywords
Abstract
Although its emergence as an interpretive framework began with Taylor and Eisenstadt, one can argue that the debates, attitudes and the search for moderate or radical solutions for Western-style modernization, which can be perceived as “multiple modernities,” go back a long way. In the Ottoman society, which was exposed to the effects of Western-style modernization with the Tanzimat period, anti-modernization and pro-modern views were discussed extensively among both the Islamic and pro-Western intellectuals. The aim of this article is to follow the traces of the Turkish modernization debates, which are claimed to have started with the Tanzimat, while also pointing to the reflections of the multiple modernization / modernity debates in the Ottoman society. The fact that the issues that evoked “more than one type of modernity” were addressed in an unnamed manner among the Ottoman intellectuals in the 1800s can be read as an indication that the foundations of today's debates were laid in that period regardless of where the theory itself originally.
Keywords
- Berkes, Niyazi. Batıcılık, Ulusculuk ve Toplumsal Devrimler. Ankara: Yön Yayınları,1965.
- ---------. İki Yüz Yıldır Neden Bocalıyoruz? İstanbul: Cumhuriyet Kitapları, 1997.
- Davie, Grace. “Din Sosyolojisinde Yeni Yaklaşımlar: Batılı Bir Bakış.”Çev. M. Akgül ve İ. Çapcıoğlu. AÜİFD, C. 16, S. 1 (2005):201-214.
- Davison, Andrew. Türkiye’de Sekülarizm ve Modernlik. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
- Demir, Ö. Nilüfer. “II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Feminizmi.”Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi C. 6, S. 2 (1999): 109-110.
- Dumont,Paul. “Kemalist İdeolojinin Kökenleri.” Atatürk ve Türkiye’nin Modernleşmesi İçinde, Ed. Jacob M. Landau. Çev. Meral Alakuş. İstanbul: Sarmal Yayınevi,1999.
- Durakbaşa, Ayşe. Halide Edip Türk Modernleşmesi ve Feminizm. İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
- Eisenstadt, N. Samuel. “Kemalist Yönetim ve Modernleşme: Bazı Karşılaştırmalı ve Analitik Görüşler.” Atatürk ve Türkiye’nin Modernleşmesi içinde, Ed. Jacob M. Landau. Çev. Meral Alakuş. İstanbul: Sarmal Yayınevi, 1999.
- ---------.“Multiple Modernities.” Daedalus C. 1, S. 129, (2000):1-30.
- ---------. Modernleşme, Başkaldırı ve Değişim. İstanbul: Doğu Batı Yayınları, 2007.
- Erdal, Kelime, “Halide Edib Adıvar’ın Bakış Açısıyla Kadının Çalışma Hayatı,” Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 7, S. 1, (2008):109-123.
- Geoffroy, Martin. “Theorizing Religion in the Global Age: A Typological Analysis.” Çev. Abdullah Özbolat. Fırat University Theology Periodicals (2012) 17 (1): 5-10.
- Göle, Nillüer. Modern Mahrem. İstanbul: Metis Yayınları, 2011.
- Güngör, Erol. İslam Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1982.
- Gürsoy, Kenan. Birleyerek Oluşmak. Ankara: Aktif Düşünce Yayınevi, 2013
- Hanioğlu, Şükrü. Bir Siyasal Düşünür Olarak Dr. Abdullah Cevdet ve Dönemi. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1981)
- İslam Ansiklopedisi, C. 1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı,1988. Kandiyoti, Deniz. Cariyeler Bacılar Yurttaşlar İçinde Kadın, İslam ve Devlet. İstanbul: Metis Yayınları,1997. Kara, Mustafa. 28 Şubat ve Öncesi Türkiye’de Dini Hayat. Bursa: Emin Yayınları, --------. Metinlerle Günümüz Tasavvuf Hareketleri. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2014. Karaca, Şahika. “Fatma Âliye Hanım'in Türk Kadın Haklarının Düşünsel Temellerine Katkıları.” Karadeniz Araştirmaları, S. 31, (2011). Keskin, Tülay. “Demet Dergisi'nde Kadın ve İlerleme Anlayışı.” Tarih Araştırmaları Dergisi. C. 37, S. 24, (2005). Kutay, Cemal. Atatürk’ün Metodolojisi ve Günümüz. İstanbul, Kervan Kitapçılık, --------. Atatürk Bugün Olsaydı. İstanbul: Aksoy Yayıncılık,1999. Lewis, Bernard. Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Arkadaş Yayınevi, 2014. Mardin, Şerif. Yeni Osmanlı Düşüncesi’nin Doğuşu. İstanbul: İletişim Yayınları, --------. Türkiye’de Din ve Siyaset. İstanbul: İletişim, 2007. -------- Türkiye, İslam ve Sekülarizm. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014. Meriç, Cemil. Bu ülke. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005. Moran, Berna. Sinekli Bakkal. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, C. I. İstanbul: İletişim Yayıncılık, 1990.
- Namık Kemal, Vatan Yahut Silistre. İstanbul: Nesil Basım A. Ş, 2013.
- Ocak, Ahmet Yaşar. Türkler Türkiye ve İslam.İstanbul: İletişim Yayınları,1999.
- Okay,Orhan. Batı Medeniyeti Karşısında:Ahmed Midhat Efendi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1989.
- Parla, Jale. Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik. İstanbul: İletişim, 1985.
- --------. Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları,1990.
- Şemseddin Sami. “Kadınlar,” T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. Ankara. C. 3 (1992).
- Yılmaz, Zehra. Dişil Dindarlık: İslamcı Kadın Hareketinin Dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
- Zihnioğlu,Yaprak. Kadınsız İnkilap. İstanbul: Metis Yayınevi, 2003.
- Ziya Gökalp, Türkçüğün Esasları. İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları, 2013.
- --------.Türk Medeniyeti Tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2015.
