Author :
Abstract
Toplumsal değişme, zaman içerisinde bir toplumun yapısında ve bu yapının çeşitli işlevlerinde ve kişilerin üstlendiği toplumsal rollerde, yani, toplumdaki ilişkiler sisteminde, toplumsal kurumlarda ve kişilerin davranışlarında ortaya çıkan değişmeler olarak tanımlanabilir. Değişme ilerleme veya gerileme şeklinde gerçekleşebilir. Geçmişte olduğu gibi günümüz toplumlarının yaşamında da vazgeçilmez bir olgu olarak yerini alan din, toplumları etkileme, yönlendirme, toplumların değişim süreçlerinde olumlu veya olumsuz roller oynama, toplumsal şartlar içinde değişen ve değiştiren bir güç olarak yer almaktadır. Toplumsal değişimin ana etkeni olarak dine İslamiyet açısından bakıldığında, karizmatik lider Hz. Muhammed'in 23 yıllık peygamberlik döneminde Arap toplumunda inşa etiği sosyal sistem ve yapıda değişimin temel etkeni İslam’dır. Ayrıca Kur’an-ı Kerim de, Hz. Muhammed’in liderliğinde gerçekleşen toplumsal değişim sürecinde, inanç, ibadet, hukuk, ahlak ve toplumsal ilişkiler sisteminin oluşumunda etkin bir biçimde rol almıştır. Bu çalışmada dinin toplumsal değişimin temel faktörü olduğu ilişki biçimi bağ- lamında Hz. Muhammed’in karizmatik liderliğinin Arap toplumunun değişimindeki rolü incelenecektir.
Keywords
Abstract
Social change can be defned as changes in the structure of a society and the structure of the various functons of a society, and in the social roles of individuals. In other words it is a change in the system of relatonships in society, social insttutons and behaviors of individuals. Change can occur as development or decline. Religion, which takes place as an indispensable fact in lives of today's societes as in the past, is a signifcant power which influences and directs societes, plays positve or negatve role in the changing process of communites. When we examine religion as the key agent of social change from the perspectve of the Islam, we can see that Islam is the major factor in Prophet Muhammad's prophetc period of 23 years, who as a charismatc leader built the structure of social system in the Arab society. In additon, faith, worship, law, morality and social relatons had played effectve roles in the process of social transformaton in the leadership of Prophet Muhammad. The study examines the role of charismatc leadership of Prophet Muhammad in transformaton of the Arab society, in terms of the fact that religion is the key factor that changes societes.
Keywords
- Ağırman, M. (1997). Hz. Muhammed (s.a.v) Devrinde Mescid Ve Fonksiyonları. İstanbul:Ravza Yayınları
- Akdoğan, A. (2004). Sosyal Değişme ve Din(Trabzon İl Merkezi Örneği). İstanbul: Rağbet Yayın- ları.
- Akyüz, A. (2006). Bir Yetişkin Eğitim Kurumu Olarak Suffa. Ed.M.Faruk Bayraktar Yetişkinlik Dö- nemi Eğitimi ve Problemleri, İstanbul, 2006 (s. 23-36). İstanbul: Ensar Neşriyat.
- Apak, A. (2007). Hz. Peygamber’in Hicret Sonrası Medine’de Örnek Toplum Oluşturma Adımları Üzerine. Ed.M. Söylemez. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu 2007 (s. 315-324). Çorum: İslami İlimler Dergisi Yayınları.
- Apak, A. (2011). Vahiy Öncesinde Hz. Peygamber (s.a.v.)'in Gönderildiği Sosyokültürel ve Dini Ortam. Ed.A. Kavas Vahyin Nüzulünün 1400. Yılında Hz. Muhammed (s.a.v ,) İstanbul, 2011 (s. 73-106). İstanbul: İsav Yayınları.
- Arslan, M. (2005). İslam'ın İlk Döneminde Toplumsallaşma Olgusuna Sosyolojik Bir Bakış: Kar- deşleştirme Örnek Olayı. İslami Araştırmalar Dergisi , 18 (3), 251-274.
- Bayraktar, M. (2006). Suffa’da Yapılan Eğitim-Öğretim ve Günümüze Yansımaları. Ed.M.Faruk Bayraktar, Yetişkinlik Dönemi Eğitimi ve Problemleri (s. 43-52). İstanbul: Ensar Neşriyat.
- Buti, M. R.-B. (1992). Fıkhü’s-siyre: Peygamberimizin Uygulamasıyla İslam, çev. Ali Nar, Orhan Aktepe. İstanbul, 1992. İstanbul: Gonca Yayınevi.
- Canan, İ. (2005). Hadis Ansiklopedisi : Kütüb-i Sitte Tercüme ve Şerhi (Cilt 2). Ankara: Akçağ Yayınevi.
- Çelik, C. (1996). Kur’an’da Toplumsal Değişme, İstanbul, 1996. İstanbul: İnsan Yayınları.
- Doğan, B. (1989). İslâm Tarihinde Mekke Dönemi Eğitim ve Öğretimi, Diyanet İlmi Dergi , Anka- ra, cilt.25, sayı:2,( 1989 Nisan-Mayıs-Haziran), 119-128.
- Er, İ. (Ankara). Din Sosyolojisi: Makaleler. 2008: Akçağ Yayınları.
- Günay, Ü. (2007). Değişimin Sosyolojik Boyutu Bağlamında Toplumsal Değişme ve İslamiyet İlişkileri. Ed.M. Bulut,Çağımızda Sosyal Değişme ve İslam (Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri (s. 38-70). Ankara: TDV Yayınları.
- Günay, Ü. (2000). Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları.
- Hamidullah, M. (1993). İslam Peygamberi: Hayatı ve Faaliyeti, çev. Salih Tuğ, İstanbul, 1993. İstanbul: İrfan Yayımcılık.
- Kahveci, N. (2014). İslam Aile Hukuku. İstanbul: Hikmetevi Yayınları.
- Kapar, M. (2000). Hz. Peygamberin Gerçekleştirdiği Toplum Yapısı ve Özellikleri. Diyanet İlmi Dergi Peygamberimiz Hz.Muhammed ( Özel Sayı) , 79-94.
- Kapar, M. (2011). Hz. Peygamberin Mekke Dönemi Faaliyetleri. Ed.A. Kavas, Vahyin Nüzulünün 1400. Yılında Hz. Muhammed (s.a.v.) (s. 161-168). İstanbul: İsav Yayınları.
- Karaman, F. (1994). İslami Tebliğin Evrenselliği ve Veda Hutbesi Üzerine Bir Değerlendirme. Diyanet İlmi Dergi , 30 (3), 93-97.
- Kirman, M. A. (2004). Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları.
- Numani, M. Ş. (2003). Son Peygamber Hz. Muhammed. (Y. Karaca, Çev.) İstanbul: İz Yayıncılık.
- Okumuş, E. (2007). Hz. Muhammed ve Toplumsal Değişim. M. Söylemez içinde, Hz. Muham- med ve Evrensel Mesajı Sempozyumu (s. 325-338). Çorum: İslami İlimler Dergisi Yayın
- Okumuş, E. (2012). Toplumsal Değişim ve Din. Ed.İhsan Çapcıoğlu Niyazi Akyüz, Din Sosyolojisi El Kitabı (s. 271-296). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Önkal, A. (1990). Akabe Biatları. İslam Ansiklopedisi , cilt:2 . İstanbul: TDV Yayınları.
- Şener, M. (1996). Veda Hutbe’sinin İnsan Hakları Yönünden Kısaca Tahlili. Doğu’da ve Batı’da İnsan Hakları, Kutlu Doğum Haftası: 1993-1994 (s. 125-130). Ankara: TDV Yayınları.
- Tatlılıoğlu, D. (2013). Göç Sosyolojisi Açısından Hicret. Sivas: Asitan Yayınları.
- Toker, İ. (2011). Sosyolojik Bakış Açılarından Peygamberlik. Islamic University of Europa Journal of Islamic Research , 4 (2), 28-38.
- Yaman, A. (2004). Tarihi ve Hukuki Yönüyle Medine Sözleşmesi / Vesikası. Ed.Y. Aktay, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık (Cilt 6, s. 514-516). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Yiğit, İ. (2011). Hz. Peygamberin Medine Dönemi Faaliyetleri. Ed.A. Kavas, Vahyin Nüzulünün 1400. Yılında Hz. Muhammed (s.a.v.) (s. 169-188). İstanbul: İsav Yayınları.
- Yiğit,İ.-Küçük, R. (2006). Siyer-i Nebi Hazreti Muhammed (s.a.v), İstanbul, 2006. İstanbul: Kayı- han Yayınları.
