İBN HALDUN’UN TOPLUM VE İNSAN YAKLAŞIMININ GÜNÜMÜZE DÜŞEN İZDÜŞÜMLERİ: TÜKETİM TOPLUMU VE NARSİST İNSAN
Author :
Abstract
Bu çalışmanın temel amacı, İbn Haldun’un insan ve toplumun iktisadi davranışlarını anlama çerçevesi içerisinde insan ihtiyaçları, tüketim kültürü ve insanların bencilleşmesi/narsistleşmesi arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir. Burada vurgulanan temel nokta sosyal yapıların tüketim kültürünün etkisiyle, psikolojik ve sosyolojik olarak değişime uğramalarıdır. Bu tema çerçevesinde hazırlanan makale İbn Haldun’un hadari ve bedevi insanından yola çıkarak (a) ihtyaç, tüketim kültürü ve toplumu bir arada tutan asabiye arasındaki ilişkinin bugüne yansıyan izlerini, (b) bireyleri artık sadece tüketimi artırmakla görevli kişi “tü- ketici” olarak gören hadari toplumlarda ortaya çıkan sorunları ve (c) maddeci eğilimleri, narsisizme varan benmerkezciliği ile tüketim toplumunda ortaya çı- kan yeni insan modelinin günümüze yansıyan sorunlarını eleştirel bir yaklaşım içinde ele almaktadır.
Keywords
Abstract
The main purpose of this study, Ibn Khaldun’s understanding of the economic behavior of people and communites within the framework of human needs, consumer culture and people’s selfsh / narcissist is to evaluate the relatonship between that. In this artcle, the main points highlighted by the impact of consumer culture, social structures, psychological and sociological changes. Within this theme paper prepared Ibn Khaldun’s sedentary people and bedouin people based on (a) the need, consumer culture and society that holds the AlAssabiye (group feelings) relatonship between today reflected in the traces, (b) individuals are no longer just increase the consumpton responsible person “consumer” who consider sedentary people emerging issues in society, and (c) the materialistc tendencies, selfshness and narcissism up the emerging consumer society reflected in today’s issue of human models in a critcal approach tackles.
Keywords
- (**) Bu makale, 2013 Kasım’da Çorum’da gerçekleştirilen Uluslararası İbn Haldun Sempoz- yumu’nda sunulan “İbn Haldun’un Hadari Toplumu, Tüketim Toplumu, Şehir İnsanı Narsist mi Oldu?” adlı tebliğ genişletilerek hazırlanmıştır.
- Akdoğan, A. (2009). Şehirleşme Sürecinde Komşuluk İlişkileri ve İslam, Diyanet İlmi Dergi, 53, 103-124.
- Albayrak, A. (2010). İbn Haldun’un Medeniyet Tasarımı ve İnsan, Journal of Islamic Research, 21(1),7-20.
- Altuntuğ, N. (2010). Geleneksel Tüketim Olgusunun Kırılma Noktası: Yeni Bir Tüketim Paradig- masına ve Tüketici Kimliğine Doğru, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2: 2, 111-118.
- Arslan, A. (1997). İbn-i Haldun, Vadi Yayınları, Ankara.
- Arslan, G. (2004). İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Tabi Tefsir Realitesi, İslami Araştırmalar Dergisi, 17: 4, 264- 280.
- Aslantürk, Z., Amman,T. (2009). Sosyoloji -Kavramlar, Kurumlar, Süreçler, Teoriler-, Çamlıca Ya- yınları, İstanbul.
- Atiker, E. (1998). Modernizm ve Kitle Toplumu, Vadi, Ankara.
- Aydoğan, F. (2009). Tüketim Kültürünün Gölgesinde Kentler, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, XXVII:2, 203-215.
- Ayengin, T. (2003), İslam’da İktisadi Hayatın Ahlaki Boyutu, İslami Araştırmalar Dergisi, 16: 4,
- Aytaç, Ö. (2006). Tüketimcilik ve Metalaşma Kıskacında Boş Zaman, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11: 1, 27-53.
- Baudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu, Çev. H.Deliçaylı-F.Keskin, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Bayhan, V. (1997). Üniversite Gençliğinde Anomi ve Yabancılaşma, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Bayhan, V. (2011). Tüketim Toplumunda Bireyin Ontolojik Mottosu: Tüketiyorum Öyleyse Va- rım, Sosyoloji Konferansları Dergisi (Mustafa Erkal Özel Sayısı), İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, 43, 221-248.
- Binay, A. (2010). Tüketim Vasıtasıyla Oluşturulan Postmodern Kimlikler. Global Media Journal Turkish Edition,1:1, 17-29.
- Bolay, S. H. (1990). Filozofların Tarihi Görüşleri, Tarih Metodolojisi ve Türk Tarihinin Meseleleri Kollokyumu: Bildiriler, Fırat Üniversitesi Yayınları, Elazığ.
- Budak, S. (2005). Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
- Bursalıoğlu, S. (2007). İbn Haldun Sosyolojisinde Asabiyet Bağları, Devlet ve Kamu Maliyesi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5: 2, 43-56. Campbell, W. K., Rudich, E. A., Sedikides, C., (2002). Narcissism, Self-Esteem, and the Positivity of Self-Views: Two Portraits of Self-Love, Personality Social Psychology Bulletin, 28: 358-368.
- Chapra, M. U. (2006). İbn Haldûn’un Gelişme Teorisi Günümüz İslâm Dünyasının Düşük Per- formansını İzahta Yardımcı Olur mu?, Çev. T. Özcan, İslâm Araştırmaları Dergisi, 16,
- Coşkun, K. (1997). İbn Haldun’da Mülk Kavramı, Bilim ve Sanat Vakfı Mecmua, 2, 3-10.
- Çağrıcı, M. (1991). “Asabiyet”, DİA (Diyanet İslam Ansiklopedisi), 3, 453- 454.
- Demir, M. (2003). Türk-İslam Medeniyetinde Şehirleşme, İslami Araştırmalar Dergisi,16: 1,
- Demir, Ö., Acar, M.(1993). Sosyal Bilimler Sözlüğü, 2.Baskı, Ağaç Yayınları, İstanbul.
- Demirezen, İ. (2010).Tüketim Toplumunun Oluşumu ve Din İle Etkileşimi, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10: 3, 97 -109.
- Dönmez, S. (2002). İbn Haldun’un Tarih ve Umran Anlayışına Felsefi-Eleştirel Bir Yaklaşım, Ç. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2: 1, 136-154.
- el-Husrî, S. (1991). İbn Haldun Sosyolojisi, Çev. Mehmet Bayyiğit, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4, 223-230.
- Emmons, R.A. (1987). Narcissism: Theory and Measurement. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1): 11-17.
- Erol S., I. (2012). İktisadi Kalkınmada Değerlerin Rolü, Çalışma İlişkileri Dergisi, 3: 2, 49-65.
- Ertoy, M. (2007). Yabancılaşma Kader mi, Tercih mi?, Lotus Yayınevi, Ankara.
- Featherstone, M. (1996): Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, Çev. M. Küçük, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Firestone, L., (2012). Self-Esteem Versus Narcissism, The Value of Self-Esteem and the Dangers of Narcissism, http://www.psychologytoday.com/blog/compassion-matters/201206/ self-esteem-versus-narcissism.26.11.2013.
- Fromm, E., (1991). Sahip Olmak ya da Olmak, çev. A. Arıtan, Arıtan Yayınları, İstanbul.
- Fromm, E. (1996). Çağdaş Toplumların Geleceği, Bütün Eserleri:8, Çev. G. Kaya, K. H. Ökten, Arıtan Yayınları, İstanbul.
- Fromm, E. (2002). Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum, Çev.: N. Arat, Say Yayınları, İstanbul.
- Göle, N. (1993). “Liberal Yanılgı”, Türkiye Günlüğü, 24, Ankara.
- Görgün, T. (1999). İbn Haldun’un Görüşleri, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 19, 543–555.
- Görgün, T. (1999). İbn Haldun, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XIX, İstanbul, 543-555.
- Günay, Ü.(1986). İslâm Dünyasında Bir Din Sosyolojisi Öncüsü: İbn Haldun, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, 63-104.
- Günay ,Ü. (2000). Din Sosyolojisi, İnsan Yayınları, İstanbul.
- Güneri F. B.,Dündar. İ. P. (2007). Gazete Reklamlarının Gençler Üzerindeki Etkisi, Bilig, 40, 17- 33.
- Hassan, Ü. (1977). İbn Haldun’un Metodu ve Siyaset Teorisi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
- Haydar, G., (1991). Şehirlerin Ruhu, Çev. G. Sekmen, İnsan Yayınları, İstanbul.
- Horkheimer, M., Adorno, T. W., (1996). Aydınlanmanın Diyalektiği II, Çev. O. Özügül, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
- Horkheimer, M. (1990). Akıl Tutulması, Çev: Orhan Koçak, Metis Yayınları, İstanbul.
- Hökelekli, H., (2006). İslam Geleneğinde Psikoloji Kültürü, İslâmî Araştırmalar Dergisi, 19: 3, 409-421..
- Illich, I. (1990). Tüketim Köleliği, Çev. M. Karaşahan, Pınar Yayınları, İstanbul.
- I. Furseth, P. Repstad (2011). Din Sosyolojisine Giriş: Klasik ve Çağdaş Kuramlar, Çev. İ. Çapcıoğ- lu, H. Aydınalp, Birleşik Yayınları, Ankara.
- İbn-i Haldun,( 2004). Mukaddime, Çev. H. Kendir, Yeni Şafak Kültür Armağanı, İstanbul.
- İbn Haldun (1988). Mukaddime, Çev. S. Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Lasch, C. (2006). Narsisizm Kültürü, Çev. S. Öztürk-Ü.H.Yolsal, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
- Karacoşkun, M. D. (2013). Gazali’ye Göre Kibirli İnsan, Somuncu Baba Dergisi, 20: 152, 80-81.
- Kayapınar, A., (2006). İbn Haldun’un Asabiyet Kavramı: Siyaset Teorisinde Yeni Bir Açılım, İslâm Araştırmaları Dergisi, 15, [İbn Haldun Özel Sayısı-I], 83-114.
- Kozak, İ. E. (1984). İbn Haldun ve Tarihî Materyalizm, Yönelişler Dergisi, 28, 17-22.
- Kozak, İ. E. (1987). İbn Haldun’un İktisadi Gelişmede Psikolojik Faktörlere Verdiği Yer, İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul, 113-139.
- Kösemihal, N., Ş., (2007). Sosyoloji Tarihi, 9. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Közleme, O. (2013). İbn Haldun Düşüncesi’nde Geçim ve Zenginliğin Psiko-Sosyal Boyutları, Toplumbilimleri Dergisi, 7: 13, 363-376.
- Marcuse, H.(1975). Tek Boyutlu İnsan, Çev. A. Timuçin, T. Tunçdoğan, May Yayınları, İstanbul.
- Mardin, Ş. (2006). İbn Haldun. İslami Araştırmalar Dergisi,15, 3-4.
- Marshall, G.(1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çev. O. Akınhay, D. Kömürcü. Bilim ve Sanat Yayınları,
- Maslow, A., (2001). İnsan Olmanın Psikolojisi, Kuraldışı Yayınları, İstanbul.
- Merter, M. (2011). Gençlik İçin Endişe Verici Araştırma. http://www.haber7.com/kisisel-geli- sim/haber/786601-genclik-icin-endise-verici-arastirma
- Nasr, S. H, Leaman, O., (2011). İslam Felsefesi Tarihi, Çev. Ş. Öcalan- H. T. Başoğlu, Açılım Kitap,
- Öner-Özkan, B., Gençöz, T. (2006). Gurur Toplumu Bakışı Açısıyla Türk Kültürünün İncelenmesi- nin Önemi, Kriz Dergisi, 14 (3): 19-25.
- Özcan, B. (2007). Rasyonel Satın Alma ve Boş Zaman Sürecine Ait Alışveriş Eylemlerinin Birlik- te Sergilendikleri Mekânlar: Alışveriş Merkezleri, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, IX: 2, 39-68.
- Özel, M. (2006). Bir İktisat Klasiği Olarak İbn Haldun’un Mukaddime’si, DÎvân İlmî Araştırmalar, 2: 21, 1-8.
- Özgül, E. (2011). Tüketicilerin Sosyo-Demografik Özelliklerinin Hedonik Tüketim ve Gönüllü Sade Yaşam Tarzları Açısından Değerlendirilmesi, Ege Akademik Bakış,11: 1, 25 -38.
- Özkılıç, İ. (2006), İbn Haldun’da İktisadî Kalkınmanın Dinamikleri ve Girişimcilik, Akademik Ba- kış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi,10,1-14.
- Özpolat, A. (2012). Postmodern Perspektifte Tüketimin Toplumsal Anlamına Sosyolojik Bir Yak- laşım, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17: 1, 117-129.
- Pekcan, A. (2003). İhtiyaç Kavramı ve İbn Haldun’un Umran Teorisine Etkileri, İslami Araştırma- lar Dergisi, 16: 4, 524-532.
- Ritter, H. (1948). Irrational Solidarity Groups: A Socio-Psychological Study in Connectıion with Ibn Khaldun, Oriens 1, 1–44.
- Spickard, J. V. (2001). Tribes and Cities:Towards an Islamic, Sociology of Religion, Social Com- pass 48: 1, 103–116.
- Şentürk, Ü. (2008). Modern Kontrol: Tüketim, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 32:2,221-239.
- Şentürk, Ü.(2008). Tüketim Toplumu Bağlamında Boş Zamanların Kurumsallaştırdığı Bir Mekân: Alışveriş Merkezleri (Avm), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13,
- Şerif, M. M., (1991), İslâm Düşünce Tarihi, Çev.Mustafa Armağan, İnsan Yayınları, İstanbul.
- Taş, K., Gürler, A., (2011). Din ve Suç İlişkisi Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma, Journal of Islamic Research, 22(1), 12-25.
- Timuroğlu,K., İşcan, Ö. F. (2008). İşyerinde Narsisizm ve İş Tatmini İlişkisi, İktisadi ve İdari Bilim- ler Dergisi, 22:2, 239-164.
- Torlak, Ö. (2000). Tüketim, İnkılâb Yayınları, İstanbul.
- Twenge, J. M., (2009). Ben Nesli, Çev. E. Öztürk, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
- Twenge, J. M., Campbell, W. K. (2010). Asrın Vebası Narsisizm İlleti, Kaknüs Yayınları, İstan- bul.
- Uludağ, S. (1993). İbn Haldun, Hayatı, Eserleri, Fikirleri, Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
- Wilson, R. (2003). İslam Ekonomisinin Bir Öncüsü Olarak İbn Haldun, Çev. İ. H. İnal, İslami Araş- tırmalar Dergisi,16: 4, 533-539.
- Yanıklar, C. (2010). Tüketim Kültürü, Kapitalizm ve İnsan İhtiyaçları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Tartışma, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 34: 1, 25-32.
