Author :
Abstract
Bilimsel çalışmalar, en genel anlamıyla bilgi edinme, bilgi üretme, bilgiyi yorumlama ve onu çeşitli kanallar ile yayma amacıyla gerçekleştrilen süreç- lerden oluşur. Bu süreç bir amacı merkeze koyarak dürüst, güvenilir, objektf, tarafsız, değer yargılarından bağımsız, sorumluluk ve hakkaniyet1 bilinci taşıyan bir tutum içerisinde bilgiyi sistemli bir şekilde kullanmak, eleştrel düşünmek, karşılaştrılabilir analizler yapmak, özgün bilgi üretmek, model oluşturmak gibi birtakım ilkelere dayalı olarak inşa edilir. Tüm bu ilkeler üzerinde ise herkesin uyması gereken bir değer olarak, ‘bilimsel etk’ bulunmaktadır. Zira etk değerlerden yoksun olarak elde edilen, üretlen, yorumlanan ya da paylaşılan bilginin geçerliği, güvenirliği ve yetkinliği kuşkuyla karşılanacak ve sorgulamalara tabi tutulacak nitelikte olacaktr. Bu makalede bilimsel çalışmalarda bilgiye ulaşım ve aktarım (yayın vb.) süreçlerinde uyulması gereken etk kurallar ve bu kuralların ihlal edilme biçimleri, ihlallerin tespit, nedenleri, sonuçları ve nasıl engellenebileceği değerlendirilecektr. Tıp gibi uygulamalı araştrmalarda canlıların denek olarak kullanımı, gen araştrmaları gibi ilgili etk tartşmalar bu çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştr. Bilimin ilerlemesi, bilgilerin birbiri üzerine inşa edilmesi sürecine dayalıdır. Bir başka ifade ile bilimsel araştrma ve çalışmalar belirli bir süreklilik içinde yürütülür ve elde edilen deneyimler bir tür gelenek oluşturur. Bu gelenekte bir kuşağın, bir önceki kuşak veya çağdaşının üretği bilgiden yararlanmasıyla yeni fkirler, bakış açıları, yöntemler, tasarımlar, buluşlar ve teknolojiler2 ortaya çıkar; fakat bunu yaparken araştrmacının başkasının çalışmasını bütünüyle kopyalamamak, bir başkası için araştrma üretmemek veya metni bir başkasına yazdırmamak, bilgiyi çarpıtmadan kullanmak, yararlandığı çalışmayı ve sahibini referans göstermek ve yanlış bilgilendirmeden kaçınmak gibi kurallara bağlı kalması gerekmektedir. Zira bir konu üzerinde bilimsel araştrma yapmanın en önemli aşaması farklı perspektfleri yansıtan bilgilerden yararlanırken, daha önceki veya çağdaşı araştrmalardan alıntlar yaparken zikredilen etk kurallara aykırı davranışlarda bulunmamaktr. Bilimsel araştrma yaparken kast olarak ya da farkında olmadan etk kuralların dışına çıkılması eylemi, uydurma bilgi paylaşımı, kopya çekme, kopyalama, yinelenen yayın yapma ve inthal gibi kavramlarla tanımlanmıştr. Özellikle akademik araştrmalar için yaygınlığı daha belirgin hale gelen bu eğilimler, çocukluktan itbaren öğrenme sürecinin bir parçası olan bilimsel çalışmalarda ahlaki değerlere bağlılık düzeyinin yansımasıdır. Bu bağlamda inthal davranı- şının, yani bilim (fkir) hırsızlığının anlaşılması için öncelikle yapılması gereken bilimsel etğe zarar veren sahtekarlık biçimlerini anlamak bir gereklilik olarak belirmektedir. Bu çalışma, bilim hırsızlığı ve aldatma kastyla yanlış bilgilendirmeye yönelik eylemlere, bu eylemlerin tabiat ve farklı türlerinin tanımı üzerinden şimdiye kadar tespit edilmiş olan nedenlere, elde edilmek istenen amaç- lara, suçun tespit ve engellenmesi için kullanılabilecek araçlara dikkat çekerek bilimsel ahlak konusunun pratkteki yansımaları hakkında genel bir çerçeve çizmeyi amaçlamıştr. Kuşkusuz sahibinden habersiz, izinsiz, ona atfa bulunmadan veri, bilgi, belge vb. kullanmak sadece akademik araştrmalar sırasında karşılaşılan bir etk kural ihlali değildir. Gazetecilik, habercilik, sosyal medya, sanatsal ürünler (tyatro, senaryo, moda, müzik, resim gibi) söz konusu oldu- ğunda da inthal olgusuna sıkça rastlandığını ve etk kuralların ihlal edildiğini gözlemlemek mümkündür. Bütün bunlar araştrma, bilgiye erişim ve onun kullanılması gibi süreçlerde etk ilkelerin önemine işaret etmektedir
Keywords
Abstract
Academic research and disseminaton of research fndings in different forms require ethical conduct. Authentcity, honesty, accountability and transparency are among the fundamental ethical principals that a researcher is expected to follow. This artcle examines the most common violaton of ethics in academic research that are cheatng and plagiarism. It argues that plagiarism in research and publicaton is becoming a bigger ethical threat with the availability of wide ranging sources including data bases and internet sites but on the other hand, a closer scrutny and new computer programs make it more easier to track plagiarism.
Keywords
- Borson, Joseph ve Jennifer Gordon (2005). “Marple Newtown’s Student Committee for Academic Integrity.” Ann Lathrop ve Kathleen Foss (eds.). Guiding Students from Cheating and Plagiarism to Honesty and Integrity, Strategies for Change (ss. 70-74) içinde. London: Libraries Unlimited. Bouville, Mathieu (2008). “Plagiarism: Words and Ideas.” Sci Eng Ethics. 14: 311-322.
- Brady, John J. (2005). “Cheating-A National Issue Hits Home.” Ann Lathrop ve Kathleen Foss (eds.). Guiding Students from Cheating and Plagiarism to Honesty and Integrity, Strategies for Change (ss. 80-85) içinde. London: Libraries Unlimited.
- Comas-Forgas, Ruben ve Jaume Sureda-Negre (2010). “Academic Plagiarism: Explanatory Factors from Students’ Perspective.” J Acad Ethics. 8: 217-232.
- Dinler, Zeynel (2010). Bilimsel Araştırma ve İnternet’e Bağlı Bilgi Merkezleri. Bursa: Ekin Kitapevi Yayınları.
- East, Julianne (2010). “Judging Plagiarism: a Problem of Morality and Convention.” High Educ. 59: 69-83.
- Gebremedhin, Tesfa G. ve Luther G. Tweeten (1994). Research Methods and Communication in the Social Sciences. Praeger: United States of America.
- Harris, Robert (2005). “An Administrative Check List.” Ann Lathrop ve Kathleen Foss (eds.). Guiding Students from Cheating and Plagiarism to Honesty and Integrity, Strategies for
- Israel, Mark ve Iain Hay (2006). Research Ethics for Social Scientists. Sage: London, 2006.
- Josephson, Michael (2005). “Cheating Isn’t the Problem.” Ann Lathrop ve Kathleen Foss (eds.). Change (ss. 10) içinde. London: Libraries Unlimited.
- Lathrop, Ann ve Kathleen Foss (2005). “Parents’ Role in Developing Studen Honesty and Integrity.” Ann Lathrop ve Kathleen Foss (eds.). Guiding Students from Cheating and Plagiarism to Honesty and Integrity, Strategies for Change (ss. 49-52) içinde. London: Libraries Unlimited.
- Löfström, Erika (2011). “‘Does Plagiarism Mean Anything? LOL.’ Syudents’ Conceptions of Writing and Citing.” J Acad Ethichs. 9: 257-275.
- Pecorari, Diane (2010). Academic Writing and Plagiarism, A Linguistic Anaylsis. New York & London: Continuum Books.
- Pecorari, Diane (2003). “Good and Original: Plagiarism and Patchwriting in Academic Second- Language Writing.” Journal of Second Language Writing. 12: 317-345.
- Roberts, Tim S. (2008). “Student Plagiarism in an Online World: An Introduction.” Tim Roberts (eds.), Student Plagiarism in an Online World, Problems and Solutions (ss. 1-9) içinde. Hershey, New York: Information Science Reference.
- Rohrbach, Carol H. ve Joyce Kasman Valenza (2005). “Changing School Culture at Springfield Township High School: A Research Integrity Policy That Works.” Ann Lathrop ve Kathleen Foss (eds.). Guiding Students from Cheating and Plagiarism to Honesty and Integrity, Strategies for Change (ss. 122-130) içinde. London: Libraries Unlimited.
- Rosamond, Ben (2002). “Plagiarism, Academic Norms and the Governance of the Profession.” Politics. 22(3): 167-174.
- TÜBA (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
- Walker, John (2010). “Measuring Plagiarism: Researching What Students Do, Not What They Say They Do.” Studies in Higher Education. 35(1): 41-59.
- Wood, Gail (2004). “Academic Original Sin: Plagiarism, the Internet, and Librarians.” The Journal of Academic Librarianship. 30(4): 237-242.
- http://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=intihal+nedir&source=web&cd=5&cad=rja&ve d=0CDsQFjAE&url=http%3A%2F%2Fawc.iyte.edu.tr%2Fhandouts%2F6sorudaintihal.p df&ei=YVJLUJn0M8SwhAfauYHoCA&usg=AFQjCNHwEuKaFJNbp-tMFlrGwmLnYNC1rQ ss. 1-4, s. 1. (Erişim Tarihi 06.08.2012)
- İnci, Osman (2009). “Bilimsel Yayın Etiği İlkeleri, Yanıltmalar, Yanıltmaları Önlemeye Yönelik Öneriler.” Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık. http://www.google.com.tr/url?sa=t&rct =j&q=y%C3%B6k+etik+kurulu&source=web&cd=3&cad=rja&ved=0CCgQFjAC&url=htt p%3A%2F%2Fuvt.ulakbim.gov.tr%2Ftip%2Fsempozyum7%2Finci.pdf&ei=3qJZUI3nAYz Ksgb7h4H4Dw&usg=AFQjCNEKHIqFrjJ2DcJC2aVyr5YQayYQDg, ss. 69-89. (Erişim Tarihi 06.08.2012)
- http://www.plagiarism.org/plag_article_types_of_plagiarism.html (Erişim Tarihi 06.08.2012)
- http://www.tuba.gov.tr/tr/etik.html (Erişim Tarihi 06.08.2012)
- Walker, John (2010). “Measuring Plagiarism: Researching What Students Do, Not What They Say They Do.” Studies in Higher Education. 35(1): 41-59; www.uhl233228bee.wikispaces. com/file/view/Measuring+plagiarism.docx, ss. 1-19. (Erişim Tarihi 08.08.2012) Notlar
- 1. Detaylı bilgi için bkz. http://www.tuba.gov.tr/tr/etik.html (Erişim Tarihi: 08.08.2012)
- 4. Walker, John, “Measuring Plagiarism: Researching What Students Do, Not What They Say They Do” www.uhl233228bee.wikispaces.com/file/view/Measuring+plagiarism. docx, ss.1-19, s. 6. (Erişim Tarihi: 08.08.2012)
- Merkezleri, Bursa: Ekin Kitapevi Yayınları, 2000, s.129-130. Her halukarda kabul edilebi-
- Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, 2009, http://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=y%C3%
- sg=AFQjCNEKHIqFrjJ2DcJC2aVyr5YQayYQDg, ss. 69-89, s. 73. (Erişim Tarihi: 06.08.2012)
- 6. http://www.plagiarism.org/plag_article_types_of_plagiarism.html (06.08.2012)
- 10. “6 Soruda İntihal” http://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=intihal+nedir&source=web&cd=5&cad=rj a&ved=0CDsQFjAE&url=http%3A%2F%2Fawc.iyte.edu.tr%2Fhandouts%2F6sorudaintiha l.pdf&ei=YVJLUJn0M8SwhAfauYHoCA&usg=AFQjCNHwEuKaFJNbp-tMFlrGwmLnYNC1rQ ss. 1-4, s. 1. (Erişim Tarihi: 06.08.2012)
